De schrijvende zussen Brontë waren verknocht aan het ongerepte landschap waarin ze leefden. Voor wandelaars is het een feest om in Engeland op zoek te gaan naar wat hen inspireerde.
Nog steeds bezoeken vele fans van boeken als Jane Eyre en Wuthering Heights (Woeste Hoogten) het plaatsje Haworth in Yorkshire, waar de zussen hun meesterwerken creëerden. De bewonderaars treden er letterlijk in hun voetsporen. Net als Charlotte, Emily en Anne zwerven ze urenlang over de hei en laven zich aan de weerbarstige natuur, die een hoofdrol kreeg in hun verhalen.
Yorkshire is sowieso een walhalla voor wandelaars. Rondom meanderende riviertjes spelen dalen en bergketens een dynamisch spel. Elke verandering in het weer tovert haar eigen kleur over het majestueuze landschap. Met name rondom de pastorie in Haworth waar de zussen woonden en werkten, hangen mysterie en magie in de lucht. Niet gek dus dat ze in de stille avonduren naar hun ganzenveren grepen om complete fantasiewerelden op papier tot leven te wekken.
De hei op
Vanuit de pastorie en de aangrenzende kerk met begraafplaats koers je binnen een paar stappen al richting de hei (‘the moors’). Doel van de wandeling is Top Withens, een vervallen boerderij die Emily geïnspireerd zou hebben voor haar roman Wuthering Heights. Het boek uit 1847 vertelt het verhaal over de vondeling Heathcliff, die wordt afgewezen door zijn grote liefde Cathy. Zijn leven lang zint hij op wraak, waarbij de donkere hoeve met de naam Wuthering Heights het hoofddecor vormt.
De wandeling is beroemd en wordt dan ook uitstekend aangegeven door houten wegwijzers, die zelfs Japanse tekens bevatten. Hard nodig volgens Adrian Snaith, eigenaar van een Bed and Breakfast in Haworth. “Die Japanners bleven maar verdwalen op de hei, vandaar”, verklaart hij. Het blijft verbazingwekkend hoe ver de kracht van de Brontë-verhalen in de wereld reikt. Snaith, geboren en getogen in het dorpje: “Het aantal bezoekers lijkt alleen nog maar toe te nemen. De laatste jaren krijgen we hier opvallend veel mensen uit Zuid-Korea. Ik vermoed dat dat te maken heeft met het literatuuronderwijs.”
Rotsen en groen
Wandelaars volgen het pad dat Emily, de vrijbuiter van het drietal, vaak gelopen moet hebben. Het koerst in eerste instantie richting de Brontë Falls. Dat is een lage, smalle waterval omringd door grote keien. Al snel laten ze de gezellige drukte van het dorp met zijn hippieachtige winkeltjes achter zich. Het landschap is glooiend en paarsachtig, zelfs nu de hei niet bloeit. Bij het naderen van de Brontë Falls wordt het pad rotsachtig. Klauteren is aan de orde. Plotseling openbaart zich in een kloof de rustige waterstroom. Tussen al die vlakten is het een verrassende oase van groen. Prima plek om even uit te blazen.
Wakkere verbeelding
Na de waterval wacht een korte maar pittige klim. Zodra die bedwongen is, doemt in de verte Top Withens al op. Aan de horizon tekent zich één boom af, die dat aanduidt. Het lijkt een wachter in een vergaan paradijs. Alles is verder leeg en open. Het isolement is totaal. Alleen stugge grassen sieren de bodem. Wind krijgt vrij spel en vestigt zijn macht. Elke stap brengt je verder de verlatenheid in. Langzaam maar zeker los je op in het landschap.
Wie Top Withens bereikt, krijgt een overweldigend uitzicht. Het hart maakt sprongetjes; hier waait dezelfde wind die Cathy’s haar deed vlammen en haar geest vleugels gaf. De resten van de boerderij tonen wat de tand des tijds doet met het werk van mensen. De bergen vibreren daarentegen het woord ’onverwoestbaar’. Het kost hier geen moeite om de karakters uit het boek te visualiseren. Te paard bijvoorbeeld, iets wat het reizen aanmerkelijk makkelijker maakt in een ruig gebied als dit.
Extra betekenis
De terugweg loopt via hetzelfde spoor. Er is een gevoel van gefluister dat afkomt van de bergen, alsof ze je hun wereld en verhalen in willen lokken. Omdat het land zo wijds en kaal is, krijgt wat er wél is extra betekenis. Zo wordt water zilver en een vlinder zo groen als smaragd. De roep van een vogel bereikt een uitzonderlijke helderheid. Hier heerst surrealistische schoonheid.
Zou iedereen als een blok vallen voor dit landschap? Charlotte Brontë betwijfelde het. Zij schreef: “Om van de ‘moors’ te houden, moet je er een beetje op lijken.”
—
Praktische informatie
Route
De wandeling van de pastorie (Parsonage) in Haworth naar Top Withens telt heen en terug 13 kilometer. Vanaf de ingang loop je tussen de graven door naar de kerk. Van daaruit (als je de kerk uitkomt: rechtdoor) loopt een wandelpad richting hei. Aan de linkerkant passeer je eerst een parkeerplaats. Snel daarna volgt de eerste houten wegwijzer, die de route aangeeft. Medewerkers van de pastorie (nu een museum) zijn altijd bereid te helpen. In het centrum van Haworth aan de West Lane is een Tourist Information Center, waar vele wandelkaarten te koop zijn.
Openbaar vervoer
Vanaf het vliegveld Leeds Bradford neem je de bus naar Leeds. Daar pak je de trein naar Keighley, van waaruit bussen gaan naar Haworth. Reizen met het ov in Engeland is zowel makkelijk als aantrekkelijk.
Verblijven
Haworth is één van de grootste toeristenmagneten in het Verenigd Koninkrijk. Voor mensen die houden van rust, is het dus raadzaam juli en augustus te mijden. Er zijn tal van goede hotels en Bed and Breakfasts in het plaatsje. In de buurt van Haworth liggen de Yorkshire Dales. Een nationaal park met een, zoals de Britten zeggen, ‘uitzonderlijke schoonheid’.
Beleef de pastorie
Een bezoek aan het voormalige woonhuis van de Brontës, nu een geliefd museum, is een ware belevenis. De kamers zijn zo authentiek mogelijk ingericht, zodat men moeiteloos terugreist naar hun uitdagende levens rond 1840. De vele persoonlijke bezittingen van de zussen maken een bezoek ontroerend. Je ziet waarmee ze schreven, wat ze tekenden, welke kleding ze droegen, kortom: ze komen tot leven. Meer info op de site van de pastorie.
Dit artikel is eerder gepubliceerd in wandelkrant Te Voet.
